Noordlaren en omgeving

Het dorp Noordlaren (Gronings: Noordloaren) ligt in de gemeente Groningen, in de provincie Groningen, ten noorden van Zuidlaren en Midlaren. Noord- en Zuidlaren liggen in verschillende gemeenten, zelfs in verschillende provincies.
Noordlaren is een klein dorp met zo’n 800 inwoners. Zoals op de dorpsvlag geïllustreerd wordt, heeft het karakteristieke dorp drie bezienswaardigheden: de kerk, de molen en het hunebed. Aan de oostkant wordt het dorp begrensd door het Zuidlaardermeer. Aan de westkant ligt het Noordlaarderbos met daarachter de Drentsche Aa.
Noordlaren heeft het karakter van een Drents dorp, zoals het gehele gebied tussen Noordlaren en de stad Groningen. Dit gebied wordt ook wel het Gorecht genoemd. Noordlaren was een van de kerspelen van dit gebied. Kerspel (ook: karspel of kerspil) is de Middelnederlandse benaming voor een kerkgemeente of parochie.

Het dorp is landelijk bekend van het marathonschaatsen op natuurijs. Traditiegetrouw probeert men, op de schaatsbaan van Noordlaren, jaarlijks de eerste marathon op natuurijs van het nieuwe schaatsseizoen te laten verrijden.

Ten zuidwesten van Noordlaren ligt het Hunebed G1. Het Hunebed ligt in een bosje dat via een zandweg (De Weg Naar Het Hunebed) vanuit het dorp is te bereiken. Het Hunebed is oorspronkelijk groter geweest. Er resteren nog 2 dekstenen, waarva 1 opvallend groot is. Het is het enige echte groningese Hunebed. In het zeeaquarium in Delfzijl is nog een Hunebed te bewonderen, maar dat is een verplaatsing van het in 1982 opgegraven Hunebed in Hevekesklooster. Ongeveer 1 km zuidelijker liggen de 2 Hunebedden van Midlaren.

De molen in het dorp Noordlaren, genaamd De Korenschoof, werd in 1849 gebouwd door molenmaker H. Seubring in opdracht van R. Klinkhamer. Dit blijkt uit de beide sluitstenen boven de beide ingangen van de molen. De molen werd in gebruik genomen als bark (=schors)molen en waarschijnlijk vóór 1888 door R. Klinkhamer in een korenmolen veranderd. De oude, pittoreske rietgedekte houten schuren bij de molen uit de tijd van het oude bedrijf van runmalen zijn nog steeds aanwezig.
In het jaar 1940 werd de molen aangekocht door de gemeente Haren. Bij de restauratie in 1972 – 1973 werd de zelfzwichting vervangen door het Oudhollandse systeem. Zelfwichting duidt op de kantelbare kleppen op de wieken die automatisch hun stand aanpassen aan de kracht van de wind. Omdat de molen omgeven wordt door veel bomen die wind vangen, is er bij de opknapbeurt van 2004 – 2005 alsnog gekozen voor het fokwieksysteem en heeft de molen fokzeilen gekregen. Het wiekenkruis is in 2005 geheel vernieuwd, de kap gedeeltelijk.
De molen wordt regelmatig door een vrijwillig molenaar in bedrijf gesteld en is in het verleden veelvuldig gebruikt als examenmolen voor nieuwe vrijwillige molenaars.

Het Noordlaarderbos is rond 1880 aangeplant als productiebos. Natuurmonumenten heeft onlangs het eenzijdige naaldbos flink gedund, waarna er linde- en eikenbomen zijn geplant. Een gemengd bos trekt namelijk meer dieren en planten aan. Het Noordlaarderbos biedt onderdak aan roofvogels als sperwer, havik en ransuil. Regelmatig lopen er reeën door het bos. Ook de steenmarter en de das scharrelen na zonsondergang rond.
De hoogteverschillen herinneren aan oude karrensporen. In de middeleeuwen lag hier een zandweg tussen Coevorden en Groningen, die intensief werd gebruikt. Wanneer de weg onbegaanbaar was, ontstond een nieuw karrenspoor parallel aan het oude.
Van ver daarvoor dateren de oude grafheuvels in het Noordlaarderbos. Ze zijn minstens 2500 jaar oud. Door gravende mensen en dieren hebben ze hun oorspronkelijke vorm verloren. Natuurmonumenten heeft recent vijf grafheuvels in het Noordlaarderbos en Vijftig Bunder hersteld.
Vlak bij het Nivon natuurvriendenhuis ligt een heuvel met een rij grote dennen. De Galgenberg, heet deze heuvel. Er gaan ook verhalen rond dat hier preken zijn gehouden. Heilig Bergje is daarom een veel gehoorde bijnaam.

Het Zuidlaardermeer is 8.000 tot 5.000 jaar geleden ontstaan door de wisselwerking tussen veengroei in de omgeving en het optreden van eb en vloed in de Hunze die toen nog onder invloed stond van de getijden. Door periodieke stijging van de zeespiegel werd plaatselijk de veenlaag weggeslagen.
Het meer is 671 hectare groot waarvan 121 hectare oever en rietland is. Grote delen van het meer en de naastliggende polders worden beheerd door de stichting Het Groninger Landschap. Zowel nationaal als internationaal staat het meer bekend als een zeer belangrijk vogelgebied. Daarnaast is het Zuidlaardermeer in trek bij watersporters en recreanten.

Op en rond het Zuidlaardermeer valt voor de natuurliefhebber veel te ontdekken. Zo zijn de Oever-, de Oost-, en de Onnerpolder en het vloedmoeras Leinwijk prachtige weidevogelgebieden. Het meer ligt op de grens van Groningen en Drente. Fiets-, wandel- en vaartochten bieden aan ene kant van het meer uitzicht op het weidse Groningse polderlandschap. Aan de andere kant grenst het meer aan Drentse bossen, heiden en vennen.

Uitkijktoren met uitzicht over het ZuidlaardermeerRond het meer zijn er verschillende fiets- en wandelroutes uitgezet, waarvan het ‘rondje Zuidlaardermeer’ de bekendste is. Bij deze route steekt men het Drentsche Diep over met een zelfbedieningsfietspontje. De tocht voert tevens langs de houten uitkijktoren in Noordlaren, van waaruit men een schitterend uitzicht over het Zuidlaardermeer en de polder heeft.

Voor waterliefhebbers biedt het Zuidlaardermeer gelegenheid om te zwemmen, te vissen, te varen en te windsurfen. Het Zuidlaardermeer wordt optimaal onderhouden. Onlangs is er veel geïnvesteerd in baggerwerkzaamheden en het herstellen en bevaarbaar maken van kanalen, bruggen en sluizen. Met een diepgang van 1.50 m. en ruim 2 m. in de vaargeul, is het 1 van de best bevaarbare meren in Noord Nederland. Op meerdere plaatsen kan er een roei-, zeil- of motorboot worden gehuurd. Aan de noordkant van het Zuidlaardermeer is een prachtig zandstrand met speelweiden en een zwembaai.

In de winter, wanneer het ijs dik genoeg is, wordt er volop geschaatst op het Zuidlaardermeer. In samenwerking met ijsverenigingen van omliggende dorpen organiseert IJsvereniging De Hondsrug Noordlaren tijdens een strenge winter een schaatsmarathon.

Rondom het Zuidlaardermeer bevinden zich horecagelegenheden, recreatiebungalows en campings. Naast het haventje van Noordlaren zijn er jachthavens in Kropswolde en Midlaren. Het onderhoud van het haventje en de vaargeul van Noordlaren is in handen van de Boermarke. De Boermarkte verzorgt eveneens de ligplaatsen. Meer informatie vindt u bij Boermarkte.